Περιεχόμενα

Οργάνωση θεματική των μαθημάτων

1Ο ΜΑΘΗΜΑ: - Προσδιορισμός του όρου «Ισλάμ»- συσχέτιση με τις έννοιες «Ευρώπη», «Ευρωπαϊκός», «Δύση», «Ανατολή» (Orient). H ιστορική συγκρότηση λόγων (discourse) κυριαρχίας: «Οριενταλισμός» (Orientalism, Edward Said) και «Βαλκανισμός» (Balkanism, Maria Todorova).
- Εισαγωγή στις έννοιες «φυλή» (race), «έθνος» (nation), «εθνότητα» (ethnie), «εθνοτική ομάδα» (ethnic group), εθνικότητα (ethnicity), «εθνικισμός» (nationalism), «εθνικό κίνημα» (national movement). Γαλλικός Διαφωτισμός και Γερμανικός Ρομαντισμός: οι θεωρητικές και πολιτικές προϋποθέσεις ορισμού του «έθνους». Σχέσεις κράτους και Ισλάμ: το πρόβλημα της διάκρισης της πολιτικής από τη θρησκευτική εξουσία. To πρόβλημα της εθνικής ταυτότητας στο Ισλάμ.
Anderson B., Φαντασιακές Κοινότητες. Στοχασμοί για τις απαρχές και τη διάδοση του εθνικισμού, Αθήνα 1997.
Βατικιώτης Π. Γ., Ισλάμ και Κράτος, μτφ. Γ. Γουλιμή, Δ. Αντωνίου, Εκδόσεις Παπαζήση – Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής, Αθήνα 2000²,σ.15-65.
Εsposito John L.(ed), The Oxford history of Islam, Oxford University Press, New York 1999. 305-345.
Gellner E., Έθνη και Εθνικισμός, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1992.
Λέκκας Π., Η εθνικιστική ιδεολογία: πέντε προϋποθέσεις εργασίας στην ιστορική κοινωνιολογία, Μνήμων, Αθήνα 1992.
Said E., Οριενταλισμός, Νεφέλη, Αθήνα 1996 (DS12.S2416 1996).
Todorova Maria, Βαλκάνια: η Δυτική φαντασίωση, πρόλογος-επιμέλεια Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 2000.

Φροντιστηριακή ώρα: Ανάλυση όρων: Ισλάμ, Ευρώπη, Δύση, Ανατολή, Οριενταλισμός, Βαλκανισμός, έθνος, φυλή, εθνοτική ομάδα, εθνικότητα, εθνικισμός, εθνικό κίνημα.

2Ο ΜΑΘΗΜΑ: - Ιστορική επέκταση του Ισλάμ. Οι μεγάλες ισλαμικές αυτοκρατορίες: από τους Άραβες στους Πέρσες και στους Τούρκους (Ομμεϋάδες, Αββασίδες, Σαφαβίδες, Φατιμίδες – Οθωμανοί, Μαυριτανοί, Τάρταροι, Μογγόλοι). Η μεγάλη ευρωπαϊκή προέλαση. Σχέσεις μεταξύ Δύσης και Ισλάμ: από την γνώση της Δύσης στη δυτικοποίηση και τον εκσυγχρονισμό.

Braudel Fernand, Γραμματική των Πολιτισμών, ΜΙΕΤ, Αθήνα 2001, 96-160.
Barkey Karen, von Hagen Mark, After Empire: Multiethnic Societies and Nation-Building: The Soviet Union and the Russian, Ottoman, and Habsburg Empires, Westview Press; 1997.
Lewis Bernard, Pace Enzo, Magister Sandro, Το Ισλαμικό Αίνιγμα. Λαϊκοποίηση και Νεοτερικότητα στον Ισλαμικό Κόσμο, Λεβιάθαν, Αθήνα 1992, σ.15-55.
Lewis Bernard, Islam and the West, Oxford University Press, New York 1993.
Lewis Bernard, Cultures in conflict: Christians, Muslims, and Jews in the age of discovery , Oxford University Press, New York, 1995.
Wallerstein I., Ιστορικός Καπιταλισμός, Θεμέλιο, Αθήνα 1987.

Φροντιστηριακή ώρα: Ανάλυση όρων: τζιχάντ, εκδυτικισμός, εκσυγχρονισμός

3Ο ΜΑΘΗΜΑ: Η Γαλλική επανάσταση (1789) και Ναπολεόντειοι πόλεμοι: το πρώτο κύμα εθνικών κινημάτων στα Βαλκάνια. Η διαδικασία διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Οθωμανισμός, Πανισλαμισμός, Παντουρκισμός, Παντουρανισμός, Τουρκικός Εθνικισμός). Σχέσεις Αράβων και Οθωμανών στην εποχή της παρακμής: ο Αραβισμός ως απάντηση στον εκτουρκισμό. Από την αποικιοκρατία στα εθνικά κράτη.
Εsposito John L.(ed), The Oxford history of Islam, Oxford University Press, New York 1999, σ.549-599.
Jelavich, Barbara, History of the Balkans, v.2, Cambridge University Press, Cambridge-New York 1983 (DR36.J37 1983).
Kayali Hasan, Arabs and Young Turks. Ottomanism, Arabism, and Islamism in the Ottoman Empire, 1908-1918, University of California Press, Berkeley-Los Angeles-London 1997.
Poulton Hugh, Ημίψηλο, Γκρίζος Λύκος και Ημισέληνος, Οδυσσέας, Αθήνα 1999, σ.52-116.

Φροντιστηριακή ώρα: Οθωμανισμός, Τανζιμάτ (Οθωμανικές μεταρρυθμίσεις), Πανισλαμισμός, Παντουρκισμός, Παντουρανισμός, Τουρκικός Εθνικισμός. Συγκριτική παρουσίαση Αράβων και Οθωμανών απέναντι στα προβλήματα της νεοτερικότητας.

4Ο ΜΑΘΗΜΑ: Η εγκαθίδρυση του κεμαλικού καθεστώτος: από το Χαλιφάτο στη «Δημοκρατία». Από τον κεμαλικό εθνικισμό (Μεσοπόλεμος) στο φάντασμα του ακροδεξιού Παντουρκισμού (δεκαετία του 1960). Παντουρκισμός και Ισλάμ.
Berkes N., The development of secularism in Turkey, Hurst & Company, London 1998.
Lewis B., The Emergence of modern Turkey, Οξφόρδη 1960 [Ν. Κτήριο Φιλοσοφικής (401) DR583.L49 1968] .
Poulton Hugh, Ημίψηλο, Γκρίζος Λύκος και Ημισέληνος, Οδυσσέας, Αθήνα 1999, σ.117-212.

Φροντιστηριακή ώρα: Τουρκικός Εθνικισμός, Παντουρκισμός, τουρκική ακροδεξιά.

5Ο ΜΑΘΗΜΑ: Η αναβίωση του Ισλάμ στην Τουρκία (δεκαετία του 1970). Το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1980 και η τουρκο-ισλαμική σύνθεση. Το Κόμμα της Ευημερία του Ν. Ερμπακάν: «ισλαμική» κοινωνία των πολιτών ή ισλαμικός φονταμενταλισμός; Κούρδοι και Αλεβίτες: οι σχέσεις τους με το ριζοσπαστικό ισλάμ (δεκαετίες 1980 και 1990).
Μάζης Ιωάννης Θ., Μυστικά Ισλαμικά Τάγματα και πολιτικο-οικονομικό Ισλάμ στη σύγχρονη Τουρκία, Προσκήνιο, Αθήνα 2000.
Norton A. R. (ed.), Civil Society in the Middle East, E.J.Brill, Leiden, The Nederlands 1996, τόμ. Β΄, 17-43, 87-118.
Poulton Hugh, Ημίψηλο, Γκρίζος Λύκος και Ημισέληνος, Οδυσσέας, Αθήνα 1999, σ.213-354.
Φροντιστηριακή ώρα: Ανάλυση όρων: «τουρκο-ισλαμική σύνθεση», φονταμενταλισμός, μπεκτασισμός, αλεβιτισμός.

6Ο ΜΑΘΗΜΑ: Αραβισμός ή Αραβικός Εθνικισμός: μουσουλμανικός πρωτοεθνικισμός και εκκόλαψη της αραβικής εθνικής ιδεολογίας. Από τις πρώτες οργανώσεις της αραβικής εξέγερσης (1908-1920) στην κυριαρχία του νασσερισμού (1958-1970).
Kepel Gilles, Η επιστροφή του Θεού : - ισλαμικά, χριστιανικά, εβραϊκά κινήματα στην επανάκτηση του κόσμου, μετάφραση από τα γαλλικά, Γεώργιος Εμμ. Φασουλάκης, Νέα Σύνορα, Αθήνα 1992 (BL238.K4616 1992).
Kepel Gilles, Τζιχάντ. Ο Ιερός Πόλεμος, Καστανιώτης, Αθήνα 2001.
Ρόντινσον Μαξίμ, Οι Άραβες, Θεμέλιο, Αθήνα 1980, σ.88-110.

Φροντιστηριακή ώρα: Αραβικός Εθνικισμός.

7Ο ΜΑΘΗΜΑ: Από την κατάρρευση του αραβικού εθνικισμού (πόλεμος 1967) στην ιρανική επανάσταση (1979): η επώαση του ισλαμικού φονταμενταλισμού. Σουνιτική εκδοχή (Σαουδική Αραβία) και Σιϊτική εκδοχή (Ιράν)

Kepel Gilles, Τζιχάντ. Ο Ιερός Πόλεμος, Καστανιώτης, Αθήνα 2001.

Φροντιστηριακή ώρα: Ανάλυση όρων: ισλαμικός φονταμενταλισμός

8Ο ΜΑΘΗΜΑ: Ισλαμικός φονταμενταλισμός και Ψυχρός Πόλεμος: από την Ιρανική Επανάσταση στο Τζιχάντ του Αφγανιστάν. Το Παλαιστινιακό ζήτημα: από τον Μαύρο Σεπτέμβρη στις σφαγές της Σάμπρα και Σατίλα.
Εsposito John L.(ed), The Oxford history of Islam, Oxford University Press, New York 1999, σ.643-690.
Kepel Gilles, Τζιχάντ. Ο Ιερός Πόλεμος, Καστανιώτης, Αθήνα 2001, σ.185-316.

Φροντιστηριακή ώρα: Ισλαμικός φονταμενταλισμός και Ψυχρός Πόλεμος.

9Ο ΜΑΘΗΜΑ: Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και το Ισλάμ: Βαλκάνια (Βοσνία), Αλγερία, Σουδάν, Παλαιστίνη. Από την επίλυση του παλαιστινιακού στο αδιέξοδο της Δεύτερης Ιντιφάντα.

Kepel Gilles, Τζιχάντ. Ο Ιερός Πόλεμος, Καστανιώτης, Αθήνα 2001, σ.319-496.

Φροντιστηριακή ώρα: Ανάλυση όρων: ισλαμικός φονταμενταλισμός

10Ο ΜΑΘΗΜΑ: Η βαλκανική εκδοχή συσχέτισης του Ισλάμ με την εθνική κρατική ιδεολογία: η περίπτωση της Βοσνίας.

Κοππά Μ., Οι μειονότητες στα μετα-κομμουνιστικά Βαλκάνια: πολιτικές του κέντρου και μειονοτικές απαντήσεις, Αθήνα 1997 (DR24.K67 1997)
Τούντα -Φεργάδη Α., Μειονότητες στα Βαλκάνια: Βαλκανικές διασκέψεις 1930-1934, Θεσσαλονίκη 1994 (DR24.T67 1994).
Poulton Hugh, Taji-Farouki Suha, (eds), Muslim identity and the Balkan state, Hurst &Company, London 1997

Φροντιστηριακή ώρα: Η αναγνώριση του Ισλάμ από τη Δύση: από την απόρριψη στην αποδοχή

11Ο ΜΑΘΗΜΑ: Το Ισλάμ στον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία.
Εsposito John L.(ed), The Oxford history of Islam, Oxford University Press, New York 1999, σ.433-473.
Haghayeghi Mehrdad, Islam and politics in Central Asia, St. Martin's Press, Νέα Υόρκη 1995
Poliakov Sergei P., Everyday Islam: religion and tradition in Soviet Central Asia, Armonk, M.E. Sharpe, Νέα Υόρκη c1992

Φροντιστηριακή ώρα: Ανάλυση όρων: Ισλάμ και κομμουνισμός.

12Ο ΜΑΘΗΜΑ: Ανάλυση του φαινομένου του Ισλαμικού φονταμενταλισμού μετά την 11η Σεπτεμβρίου.

Kepel Gilles, Η επιστροφή του Θεού: ισλαμικά, χριστιανικά, εβραϊκά κινήματα στην επανάκτηση του κόσμου, μετάφραση από τα γαλλικά, Γεώργιος Εμμ. Φασουλάκης, Νέα Σύνορα, Αθήνα 1992.
Μπάρμπερ Μπέντζαμιν, Ο κόσμος των Mac κόντρα στους Τζιχάντ: η παγκοσμιοποίηση και ο φονταμενταλισμός εχθροί της δημοκρατίας και της ελευθερίας, μετάφραση από τα αγγλικά Άγγελος Φιλιππάτος, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2001.
Tibi Bassam, The challenge of fundamentalism: political Islam and the new world disorder, University of California Press, Berkeley 1998.

Φροντιστηριακή ώρα: Ισλάμ και «παγκοσμιοποίηση».